De Crompouce– een samentrekking tussen croissant en tompouce – ging plots viraal en haalde een aantal weken geleden het nieuws. Een ware culinaire hit bij bakkerijen en supermarkten. Totdat een Utrechtse bakker, althans, haar advocaat, zich aandiende bij diverse verkopers: de Utrechtse bakker bleek Crompouce in 2020 als merknaam geregistreerd te hebben. De verkoop van de lekkernij onder de noemer Crompouce, zonder daarvoor een licentie te hebben afgesloten, was volgens haar advocaten niet meer toegestaan. Het gebakje wordt weliswaar nog steeds verkocht, maar soms onder een andere naam. Hoe zit dit nu binnen het intellectuele eigendomsrecht?
Bescherming van bakproducten als intellectuele eigendom
De eerste vraag die zich voordoet is of het uiterlijk van een crompouce als zodanig is beschermd, meer specifiek door het auteursrecht. Het auteursrecht is het recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om het werk te verveelvoudigen en openbaar te maken. Voor de verkrijging van een auteursrecht is vereist dat er vrije, creatieve keuzes zijn gemaakt tijdens de totstandkoming van het werk en dat het (simpel gezegd) niet te veel lijkt op bestaande werken. Het uiterlijk van bakproducten – in het geval van een Crompouce: een croissant met puddingvulling en een roze glazuurlaag – kan dus wel in aanmerking komen voor bescherming met een auteursrecht, maar dat ligt niet voor de hand. Dit wordt wellicht anders indien een kok uit een sterrenrestaurant zijn best heeft gedaan om het op een unieke en creatieve wijze aan zijn gasten te presenteren.
En hoe zit het met de receptuur van de crompouce? Het opschrijven van een bakrecept op een papiertje is onvoldoende creatief om van een werk te spreken dat auteursrechtelijk beschermd is. Wordt dit recept daarentegen opgenomen in een kookboek, dan is de wijze waarop dat is gedaan, bijvoorbeeld door gebruikmaking van een bepaald lettertype, kleuren, lay-out en vormen, wél beschermd. Een idee (recept) is onder het auteursrecht dus niet beschermd, maar de uitwerking daarvan kan dat wel zijn. Het simpele recept van een crompouce komt in beginsel niet voor bescherming in aanmerking.
Geldigheid merknaam Crompouce
Ook de naam waaronder een bakproduct wordt verkocht, kan onder voorwaarden beschermd zijn. Crompouceis in 2020 als merk voor bakkerijproducten geregistreerd. Een merkenrecht geeft de houder ervan het recht om op te treden tegen het gebruik van het ingeschreven merk, en andersom om licenties af te geven voor het gebruik daarvan. Ervan uitgaande dat dit merkenrecht geldig is, betekent dit dat de naam Crompouce niet (commercieel) mag worden gebruikt voor het aanbieden van bakproducten.
Crompouce – onderscheidend vermogen?
Merken kunnen worden gevormd door alle tekens, in het bijzonder woorden, mits deze de waren of diensten van een onderneming kunnen onderscheiden van die van andere ondernemingen. Dit wordt ook wel het onderscheidend vermogen genoemd. Het onderscheidend vermogen van een teken is bepalend voor hoe sterk een merk staat. Het is in dat kader belangrijk dat een merk niet te beschrijvend is voor de producten en/of diensten waarvoor het merk wordt aangevraagd. De merknaam Apple is bijvoorbeeld niet zo onderscheidend voor de verkoop van groente of fruit, maar is wel voldoende onderscheidend elektronicaproducten.
De vraag die zich voordoet is of het merk Crompouce niet te beschrijvend (en dus onvoldoende onderscheidend) is voor het product waarvoor het is aangevraagd. Uit diverse hoeken bestaat kritiek. Zo wordt betoogd dat Crompouce niet zo zeer de functie heeft dat de herkomst van het product kan worden bepaald, maar dat het slechts het product beschrijft. Het bakproduct is immers een samenvoeging van croissant en tompouce, en wordt daarom logischerwijs een crompouce genoemd. De Utrechtse bakker is zelf van mening dat haar merk haar bakproduct wel degelijk kan onderscheiden van andere ondernemingen, dat het merk daarmee onderscheidend is en de merknaam dus niet gebruikt mag worden voor het aanbieden van het roze gebakje indien daarvoor geen licentie is afgesloten.
Los van de vraag of Crompouce voldoende onderscheidend is, is het de vraag in hoeverre het merk gehandhaafd kan blijven. In de volksmond zal het gebakje wellicht altijd een crompouce genoemd worden, ook als het niet wordt verkocht onder licentie van de Utrechtse bakker. Met Crompouce zal in dat kader ook naar een croissant tompouce van een willekeurige supermarkt verwezen worden. Merkverwatering ligt daarom op de loer – net bij het merk Luxaflex waarmee in de volksmond ook wordt verwezen naar soortgelijke lamellen van andere merken, het merk Tikkie waarmee ook wordt verwezen naar betaalverzoeken van andere banken. En wanneer men vraagt om een Aspirine zal een paracetamol ook wel voldoen.
Vragen over auteursrecht of over andere IE gerelateerde kwesties? Bel of mail gerust. Wij denken graag met u mee.
Lees ook mijn voorgaande blogs, waaronder:
Auteursrechten op teksten geschreven door ChatGPT
Deepfakes onder het auteursrecht
