Algemeen wordt aangenomen dat degene die een foto maakt ook de maker is van een oorspronkelijk werk, dat het stempel van de maker draagt. Een dergelijk werk komt in aanmerking voor bescherming van het Auteursrecht. De maker is als auteursrechthebbende als enige bevoegd om te bepalen of, hoe, wanneer en door wie dat werk wordt verspreid of getoond aan het publiek.
Dat auteursrecht en die bevoegdheid van de maker wordt beperkt, als het gaat om een foto, die een portret is van een ander. Wil de maker van de foto overgaan tot verspreiding of openbaarmaking van de foto dan zal hij in principe vooraf instemming moeten vragen en krijgen van de geportretteerde.
Hier wordt niet ingegaan op wat onder een “portret” is te verstaan. Alleen daarover valt uit een rijke voorraad aan rechterlijke uitspraken alleen al veel te vertellen.
Een beroepsfotograaf heeft een foto gemaakt van een verkiesbaar lid van een politiek partij in Valkenswaard. Het speelt voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. De plaatselijke politicus is ook oprichter en verantwoordelijke van een Facebookpagina over de historie van Valkenswaard, zijn geboortedorp. Op die Facebookpagina plaatse de politicus de foto van de beroepsfotograaf. Het is een uitsnede (op formaat pasfoto) uit een grotere plaat, die op de foto van een beroepsfotograaf zichtbaar is. Hij doet dit zonder instemming van de beroepsfotograaf, de maker van de foto. Deze laatste protesteert, en maakt de inbreuk op het auteursrecht van zijn foto aanhangig bij de rechter. Er volgt uitspraak op 22 februari 2023.
Foto’s werken in de zin van de auteurswet?
Foto’s en auteursrechtelijke bescherming, dat blijft een lastige verhouding. Is zonder meer aan te nemen dat iedere foto een door het auteursrecht te beschermen werk is? Kan van iedere foto gezegd worden dat het een werk is, dat oorspronkelijk is, een creatieve uiting is, en het stempel van de maker draagt? Voldoet de eerste de beste vakantiekiekje, foto van een verjaardag of trouwfeest, van een opgediende dinerschotel of van een dierbaar huisdier, aan die eisen? Twijfel is er, maar een antwoord in generieke zin hierop is niet mogelijk. Het zal steeds weer om de waardering van elke foto afzonderlijk gaan.
In de uitspraak van 22 februari 2023 wordt door de rechter dan ook overwogen, “dat kennelijk de gedachte leeft bij de beroepsfotograaf, dat iedere foto auteursrechtelijk beschermd is, maar deze gedachte is onjuist.” De beroepsfotograaf heeft in de gerechtelijke procedure niet eens aangevoerd, dat zijn foto van de plaatselijke politicus een werk was, dat aan die eisen voldeed en een werk was, dat voor bescherming van het auteursrecht in aanmerking kwam. De politicus had namelijk beweerd, dat de bewuste foto helemaal geen werk was, dat voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking zou kunnen komen. Dus behoefde de politicus niet om instemming van de beroepsfotograaf te vragen.
De beroepsfotograaf heeft niet weten te weerleggen, dat er wel degelijk sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk. Hij heeft dat niet gemotiveerd of onderbouwd door bijvoorbeeld te wijzen op de gekozen compositie, uitsnede, achtergrond, hoek en/of perspectief van de foto, de belichting of de nabewerking. Het enkele indienen van de foto is daarvoor niet voldoende. De vorderingen van de beroepsfotograaf werden hierom alleen al afgewezen.
Kortom: niet elke foto is een werk in de zin van de Auteurswet. Een foto moet voldoen aan de eisen, dat deze oorspronkelijk is, blijkt geeft van een creatieve uiting en dat die het stempel van de maker draagt. Wordt betwist dat een foto aan die eisen voldoet, dan zal de maker van de foto moeten onderbouwen en motiveren, waarom er wel is voldaan aan die eisen. Laat die maker dat na, of slaagt diens onderbouwing of motivering onvoldoende, dan is de foto niet beschermd, want geen werk in de zin van het auteursrecht.
Citaat
In de uitspraak van 22 februari 2023 schiet de rechter opmerkelijk genoeg de politicus nog op andere wijze te hulp. De politicus heeft de op de Facebookpagina maar een klein deel van de foto, gemaakt door de beroepsfotograaf, geplaatst.
Ook al zou het zo zijn dat de foto van de beroepsfotograaf auteursrechtelijk beschermd zou zijn, dan acht de rechter het gebruik van een gedeelte van die foto door de politicus niet als een inbreuk op- het auteursrecht van de beroepsfotograaf.
Er geldt in het algemeen dan nog een andere beperking op de rechten en bevoegdheden van de maker als auteursrechthebbende, namelijk de regel van artikel 15a van de Auteurswet. Daarin is bepaald dat als inbreuk op het auteursrecht op een werk niet wordt beschouwd het citeren uit een werk, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
In dit geval laat het gebruik van dat kleine deel van de foto door de politicus zich kwalificeren als een citaat in de zin van dat artikel 15a. Dat gebruikmaken van het citaatrecht is onder voorwaarden, waaraan werd voldaan, geoorloofd. Daaraan werd voldaan, omdat de politicus beweerde, dat de auteursrechtelijke trekken van de gemaakte foto niet te herkennen waren in het kleinere deel, dat op de Facebook-pagina openbaar was gemaakt. Auteursrechtelijke trekken die de beroepsfotograaf had nagelaten te onderbouwen. De politicus hoefde voor gebruik van dat citaat ook al niet eens instemming van de beroepsfotograaf te verkrijgen.
Vragen over auteursrechtelijke kwesties? Neem gerust vrijblijvend contact op.
